Monthly Archives: Οκτώβριος 2023

Οι αρμόδιες φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες της Ελλάδας εφιστούν την προσοχή καθώς επιβεβαιώθηκε στη χώρα μας η παρουσία του επιβλαβούς εντόμου Spodoptera frugiperda. Πρόκειται για έντομο το οποίο είναι ιθαγενές των τροπικών και υποτροπικών περιοχών της Αμερικής, έχει ωστόσο εξαπλωθεί σχεδόν σε όλη την Αφρικανική ήπειρο. Στον παρακάτω χάρτη φαίνεται η παγκόσμια εξάπλωση του:

        Πηγή: EPPO Global Database

Σύμφωνα με στοιχεία του EPPO, πριν η παρουσία του καταγραφεί στην Ελλάδα, εντοπίστηκε αρχικά σε γειτονικές χώρες ως εξής:

• τον Ιούνιο του 2019 στην Αίγυπτο
• το 2020 σε Συρία, Ιορδανία και Ισραήλ
• το 2022 στην Τουρκία
• τον Ιανουάριο του 2023 στην Κύπρο

Στην συνέχεια, το καλοκαίρι του 2023, εντοπίστηκε στο Δίκτυο Φερομονικών Παγίδων του Εθνικού Προγράμματος Επισκοπήσεων για επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας στις εξής περιοχές της Ελλάδας: Π.Ε. Λακωνίας, Ανατ. Αττική, Ηράκλειο και Λασίθι.

Μορφολογία ενηλίκου/προνύμφης

Πρόκειται για ένα λεπιδόπτερο της οικογένειας Noctuidae. Τα ενήλικα αρσενικά άτομα του είδους είναι ελαφρώς μικρότερα από τα θηλυκά τόσο στο μήκος τους όσο και στο άνοιγμα των φτερών τους. Τα φτερά έχουν άνοιγμα 30-40 mm στο πάνω μέρος των οποίων έχουν καφέ/γκρι ακανόνιστους χρωματισμούς, ενώ το κάτω μέρος τους είναι ανοιχτό γκρι/λευκό.  Τα θηλυκά έχουν λιγότερα ευδιάκριτα σχήματα στα φτερά τους.

Η προνύμφη είναι χρώματος πράσινο/καφέ με λευκές γραμμές σε όλο το μήκος του σώματος της ενώ φέρει χαρακτηριστικό σχηματισμό “Y” στο κεφάλι της. Επιπλέον, εντοπίζονται χαρακτηριστικές εξογκωμένες μαύρες τελείες που στο τέλος της κοιλιάς της είναι διατεταγμένες σε τετράγωνο. Το μήκος της προνύμφης είναι 35-40 mm.

Πάνω αριστερά: Ωομάζα σε φύλλο βαμβακιού – Πάνω δεξιά: Αυγά που μόλις εκκολάφθηκαν Πηγή: Cabbi Digital Library
Κάτω αριστερά: Προνύμφη που μόλις εκκολάφθηκε – Κάτω δεξιά: Ώριμη προνύμφη Πηγή: University of Florida

Ξενιστές

Το έντομο αυτό είναι ιδιαίτερα πολυφάγο και έχει εντοπιστεί σε περισσότερους από 350 ξενιστές, που ανήκουν σε 75 οικογένειες. Προκαλεί σημαντικές ζημιές σε καλλιέργειες όπως καλαμπόκι, ρύζι, σόργο, βαμβάκι, σόγια ενώ προσβάλει επίσης κράμβες, κολοκυνθοειδή, φυστίκια, μηδική, κρεμμύδια, φασόλια, πατάτα, τομάτες και άλλα σολανώδη (μελιτζάνες, πιπεριές, γλυκοπατάτες, καπνός) και αρκετά καλλωπιστικά φυτά (χρυσάνθεμα, γαρύφαλλα και Pelargonium sp.).

Εικόνες επάνω: Προσβολή σε καλαμπόκι. Πηγές: Eppo Global Database / Cabbi Digital Library
Κάτω αριστερά: Προσβολή σε τομάτα – Κάτω δεξιά: Προσβολή σε βαμβάκι Πηγή: Cabbi Digital Library

Βιολογία του εντόμου

Το θηλυκό έντομο, γεννάει τη νύχτα 100-300 αυγά στην κάτω επιφάνεια των κατώτερων φύλλων ενώ συνολικά μπορεί να εναποθέσει έως 1000 αυγά. Ο χρόνος επώασης διαρκεί 2-3 ημέρες στους 20-30°C. Στην συνέχεια, μόλις οι προνύμφες εκκολαφθούν τρέφονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Στο στάδιο αυτό, οι προνύμφες μπορούν να διασπαρθούν μέσω του ανέμου και σε γειτονικά φυτά.

Οι προνύμφες μεγαλύτερου σταδίου εισέρχονται μέσω των φύλλων που ακόμη δεν έχουν εκπτυχθεί στο φυτό και καταστρέφουν το μερίστωμα με αποτέλεσμα τη διακοπή της ανάπτυξης τους. Προσβάλλουν επίσης το εσωτερικό των σπαδίκων και τρέφονται με τους σπόρους που σχηματίζονται.

Μόλις ολοκληρώσουν την ανάπτυξή τους, πέφτουν στο έδαφος και νυμφώνονται σε βάθος 2-8 εκ. Οι νύμφες έχουν καφέ χρώμα με μήκος που κυμαίνεται από 13-17 mm. Ο βιολογικός του κύκλος, σε ευνοϊκές συνθήκες ολοκληρώνεται σε περίπου 30 ημέρες (ημερήσια θερμοκρασία 28°C), αλλά αυτός ο κύκλος μεγαλώνει (έως 60-90 ημέρες) σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.

Επάνω: Αρσενικό έντομο – Κάτω: Θηλυκό έντομο. Πηγή: University of Florida

Γιατί θεωρείται επικίνδυνο είδος;

1. Το κλίμα της Μεσογείου θεωρείται κατάλληλο για την ανάπτυξη του εντόμου
2. Προσβάλει μεγάλο εύρος ξενιστών
3. Έχει μεγάλο αριθμό γενεών ανά έτος καθώς δεν εμφανίζει το φαινόμενο της διάπαυσης
4. Έχει μεγάλη ικανότητα διασποράς καθώς μπορεί να πετάξει μέχρι 100 χλμ σε μία νύχτα
5. Ως έντομο – εισβολέας δεν έχει αποτελεσματικούς φυσικούς εχθρούς
6. Μπορεί να προκαλέσει καταστροφή των φυτών και σοβαρή μείωση της παραγωγής

Πως διαδίδεται:

• Με πτήσεις του ενήλικου εντόμου καθώς μπορεί να πετάξει έως και 100 χλμ μέσα σε μία νύχτα
• Μέσω των αερίων μαζών μπορεί να μετακινηθεί σε μεγάλους πληθυσμούς
• Μέσω του εμπορίου μολυσμένων καρπών καλαμποκιού, πιπεριάς, τομάτας κ.α.
• Μέσω της φύτευσης μολυσμένων φυτών πχ καλαμπόκι, χρυσάνθεμο, γαρύφαλλο

Αντιμετώπιση:

• Με τη χρήση φερομονικών παγίδων ή παγίδων φωτός, την περίοδο πτήσης του εντόμου (Μάρτιο με Νοέμβριο)
• Με τη χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων
• Με την καταστροφή των προσβεβλημένων φυτών/καρπών
• Με τους περιορισμούς εισαγωγής καρπών και φυτών από την Αφρικανική ή την αμερικανική ήπειρο που έχουν τεθεί (έκτος της ζωντανής γύρης, των καλλιεργειών φυτικών ιστών, σπερμάτων και κόκκων)
• Με την συνεχή επίβλεψη των καλλιεργειών και την ενημέρωση των αρμοδίων σε περίπτωση εντοπισμού ΔΑΟΚ και ΠΚΠΦΠ & ΦΕ.

Προσοχή: Σε περίπτωση εντοπισμού ή ύποπτων συμπτωμάτων παρακαλείστε να επικοινωνήσετε με:

– Τα τμήματα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου των Διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Π.Ε της Χώρας

– Το τμήμα Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του ΥπΑΑΤ (Email: planthealth@ minagric.gr)

Πηγές:

1. Catalogue of life: https://www.catalogueoflife.org/
2. EPPO Global Database: https://gd.eppo.int/
3. Cabi Digital Library: https://www.cabidigitallibrary.org/
4. University of Florida: https://www.ufl.edu/
5. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γενική Διεύθυνση Γεωργίας, Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής, Τμήμα Φυτοϋγειονομικού ελέγχου. Ενημερωτικό φυλλάδιο & πληροφορίες για το Spodoptera frugiperda. Σεπτέμβριος 2023
6. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Περιφερειακό κέντρο προστασίας φυτών, Ποιοτικού και Φυτουγειονομικού ελέγχου Αχαΐας – Ενημερωτικό δελτίο 10^ης Οκτωβρίου 2023
7. Περιφέρεια Κρήτης – Ενημερωτικό δελτίο 28^ης Σεπτεμβρίου 2023
8. Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2023/1134 της Επιτροπής 8^ης Ιουνίου 2023 σχετικά με τα μέτρα για την πρόληψη της εισαγωγής, της εγκατάστασης και της διασποράς στο έδαφος της Ένωσης του Spodoptera frugiperda (Smith).

Σύνταξη/επιμέλεια κειμένου: Σοφία Καλαϊτζάκη – Ράνια Κασμερίδου

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 6977288026 – 6999103084